Derin ven trombozu (DVT) ilaçlar ile diğer araç ve terapilerle tedavi edilir. DVT tedavisinin temel hedefleri:
-Kan pıhtısının büyümesinin durdurulması
-Kan pıhtısının parçalanması ve akciğerlerinize taşınmasının önlenmesi
-Başka bir kan pıhtısı oluşma olasılığının azaltılması
İlaçlar
DVT önlenmesi ve tedavisinde kullanılan ilaçlar aşağıdadır.
Antikoagülanlar
Antikoagülanlar DVT tedavisinde en yaygın kullanılan ilaçlardır. Kan sulandırıcı olarak da bilinirler.
Bu ilaçlar kanınızın pıhtılaşma yeteneğini azaltır. Mevcut kan pıhtılarının büyümesini de durdurur. Bununla birlikte, kan sulandırıcılar oluşmuş pıhtıları parçalayamaz. (Vücut kan pıhtılarının çoğunu zaman içinde çözdürür.)
Kan sulandırıcılar hap olarak, deri altına enjeksiyon olarak ya da toplardamar içine yerleştirilmiş bir iğne ya da tüp aracılığıyla (intravenöz ya da IV enjeksiyon adı verilir) uygulanır.
Varfarin ve heparin DVT tedavisinde kullanılan iki kan sulandırıcıdır. Varfarin hap olarak verilir. (Heparin enjeksiyon ya da bir IV tüp ile verilir. Heparinin farklı tipleri vardır. Doktorunuz seçenekleri size anlatacaktır.)
Doktorunuz sizi aynı zamanda hem heparin hem de varfarin ile tedavi edebilir. Heparin çabuk etki gösterir. Varfarinin etki göstermesi için 2-3 gün geçmesi gerekir. Varfarin etki göstermeye başlayınca heparin kesilir.
Varfarin gebelik sırasında tehlikeli olduğundan, gebe kadınlar genellikle yalnızca heparin ile tedavi edilir.
Kan sulandırıcılar ile yapılan DVT tedavisi genellikle 3-6 ay sürer. Aşağıdaki durumlar tedavi süresini değiştirebilir.
-Kan pıhtısı kısa süreli risk ardından ortaya çıktığında (örneğin, ameliyat), tedaviniz daha kısa sürebilir.
-Daha önce kan pıhtısı olduysa, tedaviniz daha uzun sürebilir.
-Kanser gibi bazı belli hastalıklarınız varsa, kan sulandırıcıları hastalığınız süresince almanız gerekebilir.
Kan sulandırıcıların en yaygın görülen yan etkisi kanamadır. Bu durum ilaç kanınızı çok fazla sulandırdığında ortaya çıkar. Bu yan etki yaşamı tehdit edebilir.
Bazen, iç kanama (vücudunuzun içinde) olabilir. Kan sulandırıcı ile tedavi edilen kişiler genellikle kanlarının pıhtılaşma yeteneğinin ölçülmesi için kan testleri yaptırır. Bu kan testleri PT ve PTT testleri olarak adlandırılır.
Bu testler doktorun uygun miktarda ilaç aldığınızdan emin olmasını da sağlar. Kolay berelenme ya da kanamanız varsa, hemen doktorunuzu arayınız. Bunlar ilaçlarınızın kanınızı çok fazla sulandırmasının belirtileri olabilir.
Trombin İnhibitörleri
Bu ilaçlar kan pıhtılaşma süreci ile etkileşime girer. Heparin kullanamayan kişilerde kan pıhtılarının tedavisinde kullanılır.
Trombolitikler
Bu ilaçlar bir kan pıhtısının hızla çözünmesi için verilir. Şiddetli semptomlara neden olan büyük kan pıhtılarını tedavi etmek için kullanılır.
Trombolitikler ani kanamaya neden olabildiğinden yalnızca yaşamı tehdit eden durumlarda kullanılır.
Diğer Tedavi Tipleri
Vena Kava Filtresi
Vena kava filtresi, kan sulandırıcı alamadığınızda ya da kan sulandırıcı almanıza karşın kan pıhtısı geliştirmeniz durumunda kullanılır.
Bu filtre vena kava adı verilen büyük bir toplardamara yerleştirilir. Filtre bir toplardamarda parçalanan kan pıhtılarını akciğer gitmeden önce yakalar. Bu pulmoner embolizmi önler. Bununla birlikte, yeni kan pıhtısı oluşumu durdurmaz.
Dereceli Sıkıştırma Çorapları
Bu çoraplar bacağınızda kan pıhtısı geliştikten sonra ortaya çıkabilecek şişliği azaltabilir. Dereceli sıkıştırma çorapları, ayak kavisinden dizin üzerine ya da altına dek olmak üzere bacaklara geçirilir.
Bu çoraplar bilekte sıkı olup bacağa doğru çıktıkça gevşer. Bu çoraplar bacakta hafif bir basınç oluşturur. Bu basınç kanın göllenmesini ve pıhtılaşmasını önler.
Üç tip sıkıştırma çorabı mevcuttur. Bir tipi destek taytıdır. Bunlar en düşük basınç uygulayanlardır.
İkinci tipi, reçetesiz sıkıştırma çoraplarıdır. Bunlar destek taytına göre biraz daha fazla basınç uygular. Reçetesiz sıkıştırma çorapları medikal cihaz mağazalarında ve eczanede satılır.
Reçeteli sıkıştırma çorapları üçüncü tip sıkıştırma çoraplarıdır. Bu çoraplar en fazla basıncı uygular. Bunlar da medikal cihaz mağazalarında ve eczanelerde satılır. Bununla birlikte, bunları alırken mağazada bu konuda eğitilmiş bir kişi yardımıyla denemeniz gerekir.
Doktorunuz ile sıkıştırma çoraplarını ne kadar süre giyeceğinizi konuşunuz.
Derin Ven Trombozu Nasıl Önlenebilir?
Derin ven trombozunu (DVT) önlemek için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz.
DVT ya da pulmoner embolizm (PE) riskiniz varsa, durumu aşağıdaki önlemlerle önlemeye yardımcı olabilirsiniz:
-Doktorunuza düzenli kontrol için giderek.
-Tüm ilaçları doktorunuzun önerdiği gibi alarak.
-Ameliyat ya da hastalık sonrasında olabildiğince çabuk yataktan çıkarak ve hareket ederek. Bu kan pıhtısı geliştirme riskinizi azaltır.
-Uzun seyahatlerde alt bacak kaslarınıza egzersiz yaptırarak. Bu kan pıhtısı oluşumunun önlenmesine yardımcı olur.
Önceden DVT ya da PE geçirdiyseniz, aşağıdaki önlemlerle gelecekte kan pıhtısı geliştirmeyi önlemeye yardımcı olabilirsiniz:
-Doktorunuzun kan pıhtısını önlemek ya da tedavi etmek için önerdiği tüm ilaçları alarak.
-Test ve tedaviler için doktorunuzun önerilerini uygulayarak.
-Bacaklarınızda DVT nedenli şişlikleri önlemek için doktorunuzun yönlendirmesi doğrultusunda sıkıştırma çoraplarını kullanarak.
Yolculuk İpuçları
Kısa yolculuklarda DVT geliştirme riskiniz düşüktür. 4 saatten uzun yolculuklarda ya da diğer DVT risklerine sahip olduğunuzda risk artar.
Uzun yolculuklarda aşağıdakiler yardımcı olabilir:
-Otobüs, tren ya da uçakta koridorda aşağı yukarı yürümek. Araba ile yolculukta her saat arabayı durdurup dolaşmak.
-Baldırlarınızda kan akımını desteklemek için bacaklarınızı hareket ettirmek ve ayaklarınızı esnetip germek.
-Gevşek ve rahat çoraplar giymek.
-Çok sıvı alın ve alkolden kaçının.
DVT riskiniz yüksek ise, doktorunuz yolculukta sıkıştırma çorabı giymenizi ya da yolculuk öncesi bir kan sulandırıcı almanızı önerebilir.
Derin ven kan pıhtısı durumu geçirdiyseniz, bir diğeri için daha fazla riskiniz vardır. Tedavi sırasında ve sonrasında aşağıdakiler önemlidir:
-Derin ven trombozunu (DVT) önlemek için önlemler alınız. ("Derin Ven Trombozu Nasıl Önlenebilir?" maddesine bakınız.)
-DVT belirti ve semptomları açısından bacaklarınızı kontrol ediniz. Bunlar şiş bölgeler, ağrı ve hassasiyet, şiş ya da ağrılı bölgelerde sıcaklık artışı ya da bacak derisinde kızarıklık ya da renk değişikliğidir.
-DVT ya da PE belirti ya da semptomlarına sahipseniz, hemen doktorunuzu arayınız.
Sürekli Sağlık Hizmeti Gereksinimleri
DVT tedavisinde kanınızı sulandıran ve kan pıhtılarının önleyen ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar kanınızı çok fazla sulandırabilir ve kanamaya (bazen vücudunuzun içinde) neden olabilir. Bu yan etki yaşamı tehdit edebilir.
Kanama sindirim sistemi ya da beyinde ortaya çıkabilir. Sindirim sistemi kanamasının belirti ve semptomları:
-Parlak kırmızı ya da kahve telvesi görünümünde kusmuk
-Parlak kırmızı ya da siyah, katran rengi gaita
-Karnınızda ağrı
Beyin kanamasının belirti ve semptomları:
-Başınızda şiddetli ağrı
-Görmenizde ani değişiklikler
-Kol ve bacaklarınızda ani hareket kaybı
-Bellek kaybı ya da konfüzyon
Bu belirti ve semptomlardan herhangi biri varsa, hemen tedavi olunuz.
Bir düşme ya da yaralanma sonrasında çok fazla kanamanız olduysa, hemen tedavi olmalısınız. Bu DVT ilaçlarınızın kanınızı çok fazla sulandırmasının bir belirtisi olabilir.
DVT ilaçlarınız dışında herhangi bir ilaç almadan önce doktorunuz ile konuşunuz. Bunlar reçetesiz satılan ilaçları da içerir. Örneğin aspirin de kanınızı sulandırabilir. Kan sulandıran iki ilacı birlikte kullanmanız kanama riskinizi artırabilir.
Bu ilaçları diyetinizin nasıl etkilediğini doktorunuza sorunuz. K vitamini içeren gıdalar varfarinin (DVT tedavisinde kullanılan bir kan sulandırıcı ilaç) etki mekanizmasını değiştirebilir. K vitamini yeşil, yapraklı sebzeler ile kanola ve soya fasulyesi yağı gibi bazı yağlarda bulunur. Doktorunuz dengeli ve sağlıklı bir diyet planlamanıza yardımcı olabilir.
Alkolün ilaçlarınızı etkileyip etkilemediğini doktorunuz ile görüşünüz. Doktorunuz ne kadar alkol almanızın güvenli olacağını söyleyebilir.