Test Örneği
Hangi amaçla kullanılır?
CBC anemi, infeksiyon ve birçok başka hastalığın kontrolünde yaygın biçimde tarama testi olarak kullanılır. Aslında aşağıda belirtilen kanın farklı bölümlerini inceleyen bir test grubudur:
•Beyaz kan hücresi (WBC/BKH/akyuvar) sayımı kanda birim hacimde bulunan beyaz kan hücresinin sayımıdır. Hem artması hem de azalması anlamlı olabilir.
•Beyaz kan hücresi diferansiyeli mevcut beyaz kan hücresi tiplerine bakar. Beş farklı beyaz kan hücresi vardır; bizi enfeksiyona karşı korumada her birinin kendi işlevi bulunmaktadır.
•Differansiyel kişinin beyaz kan hücrelerini tiplerine göre sınıflandırır: nötrofiller (segment, PMN,, granulosit, gran olarak da bilinir), lenfositler, monositler, eozinofiller ve bazofiller.
•Kırmızı kan hücresi (KKH) sayımı kanda birim hacimde bulunan kırmızı kan hücresinin sayımıdır.
•Hem artışı hem de azalması anormal bir durumu gösterebilir.
•Hemoglobin kanda oksijen taşıyan protein miktarını ölçer.
•Hematokrit tam kanın belli bir hacmindeki kırmızı kan hücre oranını ölçer.
•Trombosit sayısı (platelet sayısı) kanın belli bir hacmindeki trombosit sayısıdır. Hem artışı hem de azalışı kanama ya da pıhtılaşma ile ilgili anormal durumları gösterebilir. Ortalama trombosit hacmi (MPV) trombositlerinizin makine tarafından hesaplanan ortalama büyüklüğüdür. Yeni trombositler daha büyüktür ve trombosit üretimi artınca MPV artışı ortaya çıkar. MPV doktorunuza kemik iliğinde trombosit üretiminizle ilgili bilgi verir.
•Ortalama korpuskular hacim (MCV) kırmızı kan hücrelerinizin makine tarafından hesaplanan ortalama büyüklüğüdür. KKH normalden büyük (makrositik) olduğunda, MCV yükselir; örneğin B12 vitamini eksikliğine bağlı anemide. MCV azaldığında, KKH normalden küçüktür (mikrositik); demir eksikliği anemisi ya da talasemide görüldüğü gibi.
•Ortalama korpuskular hemoglobin (MCH) kırmızı kan hücresinde oksijen taşıyıcı hemoglobinin ortalama miktarına ilişkin bir hesaplamadır. Makrositik KKH büyük olup yüksek MCH gösterirken, mikrositik kırmızı hücrelerde MCH değeri daha düşüktür.
•Ortalama korpuskular hemoglobin konsantrasyonu (MCHC) bir KKH içindeki ortalama hemoglobinin hesaplamasıdır. Azalan MCHC değerleri (hipokromi) demir eksikliği anemisi ve talasemi gibi KKH içindeki hemoglobin miktarının azaldığı durumlarda görülür. Artan MCHC değerleri (hiperkromi) yanıklarda ve daha nadir bir konjenital bozukluk olan herediter (kalıtsal) sferositoz gibi hemoglobinin KKH içinde anormal derecede yoğunlaştığı durumlarda görülür.
•Kırmızı hücre dağılım genişliği (RDW) KKH büyüklüğündeki değişimin hesaplanmasıdır. Pernisiyöz anemi gibi bazı anemilerde KKH büyüklüğündeki değişim (anizositoz) (şekil değişikliği- poikilositoz- ile birlikte) RDW artışına neden olur.
Ne zaman istenir?
CBC çok yaygın kullanılan bir testtir. Birçok hasta genel sağlık durumlarının saptanmasına yardımcı olması amacıyla başlangıç CBC testine sahip olacaktır. Sağlıklı olup normal sınırlarda hücre populasyonu bulunan kişilerde sağlık durumunda değişiklik olana ya da doktorları gerekli görene dek başka bir CBC yapılmasına gerek yoktur.
Hastada yorgunluk ve güçsüzlük gibi semptomlar, bir enfeksiyon, inflamasyon, berelenme ya da kanama olduğunda doktor nedenin tanısı amacıyla CBC isteyebilir. Anlamlı BKH sayısı artışı mevcut bir enfeksiyonunun varlığını doğrulamaya yardımcı olur ve nedenin belirlenmesi için daha fazla test gerektiğini gösterebilir. KKH sayısında azalmanın (anemi) üretim azalması, kaybın artışı ya da KKH yıkımı artışı gibi nedenlerinin saptanmasına yardımcı olmak için KKH büyüklük ve şekil değişiklikleri değerlendirilebilir. Düşük ya da son derece yüksek olan trombosit sayısı aşırı kanama ya da pıhtılaşmanın nedenini doğrulayabilir ve lösemi gibi kemik iliği hastalıkları ile ilgili olabilir.
Birçok durum hücre popülasyonunda artış ya da azalmaya yol açacaktır. Bu durumların bazıları tedavi gerektirirken diğerleri kendiliğinden düzelecektir. Kanser (ve kemoterapi tedavisi) gibi bazı hastalıklar hücrelerin kemik iliğinde üretimini etkileyebilir; bir hücre tipinin diğerleri aleyhine üretiminin artışı ya da tüm hücre üretiminin azalmasına yol açabilir. Bazı ilaçlar BKH sayısını azaltabilirken, bazı vitamin ve mineral eksiklikleri anemiye neden olabilir. CBC testi bu durumların ve ilaç tedavilerinin izlenmesi için doktor tarafından düzenli olarak istenebilir.
Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Test öncesinde özel bir kısıtlama gerekmezken, kanınız alınmadan önce yağlı bir öğünden kaçınmak uygundur.
Bebek ve çocuklarda normal CBC değerleri yetişkinlere göre farklı olabilir ve yorumlanırken dikkate alınması gerekir.
