Radyasyon Tedavisi Nasıl Uygulanır?
1.Belirli bir hasta için radyasyon tedavisi nasıl planlanır?
Bir radyasyon onkoloğu, simülasyon ile başlayan ve tedavi planlaması adı verilen bir işlemle hastanın tedavisini düzenler.
Simülasyon sırasında, detaylı görüntüleme incelemeleri yapılarak hastanın tümörünün yerini ve bunun etrafındaki normal alanları gösterilir. Bu incelemeler genellikle bilgisayarlı tomografi (BT / CT) olup, buna ek olarak manyetik rezonans görüntüleme (MRI), pozitron emisyon tomografisi (PET) ve ultrason incelemesi de yapılabilir.
![\]()
Bilgisayarlı Tomografi Cihazı |
Radyasyon tedavisi planlamasında BT incelemeleri sıklıkla kullanılır. BT inceleme sırasında, bir röntgen cihazına bağlı bilgisayar aracılığıyla vücudun içine ait görüntüler elde edilir.
|
Simülasyon ve günlük tedaviler sırasında, hastanın her gün tedavi ya da görüntüleme için kullanılan makineye tamamen aynı pozisyonda girmesi gerekir. Vücut kalıpları, kafa maskeleri ya da diğer aygıtlar kullanılarak hastanın kımıldamadan durması kolaylaştırılabilir. Hastaya tam olarak doğru pozisyon verdirebilmek için geçici deri işaretleri ve hatta dövmelerden yararlanılır.
![\]()
Radyasyon Tedavisi Kafa Maskesi |
Baş bölgelerine radyasyon tedavisi uygulanan hastalar maskeye gereksinim duyabilirler. Bu maske başın hareket etmesini önleyerek hastanın her tedavide tamamen aynı pozisyonda olmasını sağlar.
|
Simülasyondan sonra, radyasyon onkoloğu tam olarak tedavi edilecek yeri, tümöre ulaştırılacak toplam radyasyon miktarını, tümörün etrafındaki normal dokulara ne kadar dozun gitmesine izin verileceğini ve radyasyonun verileceği en güvenli açıları (yoları) belirler.
Radyasyon onkoloğu ile birlikte çalışan personel (fizikçi ve dozimetristler de dahil) uygulanacak olan kesin radyasyon planının detaylarını tasarlamak için gelişmiş bilgisayarlar kullanırlar. Plan onaylandıktan sonra, radyasyon onkoloğu tedavinin başlamasına izin verir. Tedavinin ilk gününde, ve bundan sonra genellikle haftada bir kez, tedavilerin tam olarak planlandığı gibi gerçekleşip gerçekleşmediğinden emin olmak için pek çok kontroller yapılır.
Kanser tedavisinde uygulanan radyasyon dozları gray (Gy) adı verilen birimle ölçülür. Bir gray 1 kilogram insan dokusunca emilen radyasyon enerjisi miktarıdır. Farklı tipte kanser hücrelerini öldürmek için farklı dozlarda radyasyon gereklidir.
Radyasyon bazı tip normal dokuları diğerlerinden daha kolay tahrip edebilir. Örneğin, üreme organları (testisler ve yumurtalıklar) radyasyona karşı kemiklerden daha hassastır. Radyasyon onkoloğu tedavi planlaması sırasında tüm bu bilgileri göz önünde bulundurur.
Vücudun bir bölgesi daha önceden radyasyon tedavisi görmüşse, ilk tedavide ne kadar radyasyon verildiğine bağlı olarak hastanın aynı bölgeye ikinci kez radyasyon tedavisi alması mümkün olmayabilir. Vücudun bir bölgesine önceden hayat boyu alabileceği maksimum radyasyon dozu uygulanmışsa, başka bir bölge ile aralarında yeterli uzaklık olduğu takdirde yeni bölgeye de radyasyon tedavisi uygulanabilir.
Tedavi için seçilen alan genellikle tümörün tümünü ve tümörün çevresinde az bir miktardaki normal dokuyu içerir. Normal doku başlıca iki nedenle tedavi edilir:
- Tedavi aralarında tümörün yerini değiştirebilecek nefes alıp verme veya vücuttaki organların hareketleri gibi etkenleri hesaba katmak için.
- Tümörün hemen bitişiğindeki normal dokulara sıçramış olan kanser hücrelerine (mikroskobik lokal yayılım adını alır) bağlı oluşabilecek nüksleri azaltmak için.
2.Radyasyon tedavisi hastalara nasıl uygulanır?
Radyasyon, vücudun dışındaki bir makineden (eksternal-ışın radyasyon tedavisi) veya vücudun içinde, kanser hücrelerine yakın bir yere konan radyoaktif maddeden gelebilir (internal radyasyon tedavisi, daha sıklıkla brakiterapi de denir). Sistemik radyasyon tedavisinde, vücuttaki dokulara kan yolu ile ulaşan radyoaktif madde ağızdan veya toplardamar yoluyla verilir.
Radyasyon onkoloğu tarafından düzenlenen radyasyon tedavisi tipi pek çok faktöre bağlıdır, bunlar arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:
- Kanserin tipi.
- Kanserin büyüklüğü.
- Kanserin vücuttaki yeri.
- Kanserin radyasyona duyarlı normal dokulara ne kadar yakın olduğu.
- Radyasyonun vücutta alması gereken mesafe.
- Hastanın genel sağlık durumu ve tıbbi özgeçmişi.
- Hastaya başka tür kanser tedavisi uygulanıp uygulanmayacağı.
- Hastanın yaşı veya diğer tıbbi durumlar gibi başka faktörler.
