Radyasyon Tedavisi Nedir?
1.Radyasyon Tedavisi Nedir?
Radyasyon tedavisinde tümörleri küçültmek ve kanser hücrelerini öldürmek amacıyla yüksek enerjili radyasyon kullanır (1). X ışınları, gama ışınları ve yüklü parçacıklar kanser tedavisinde kullanılan radyasyon çeşitleridir.
Radyasyon, vücudun dışındaki bir makineden (eksternal-ışın radyasyon tedavisi) veya vücudun içinde, kanser hücrelerine yakın bir yere konan radyoaktif maddeden gelebilir (internal radyasyon tedavisi, aynı zamanda brakiterapi de denir).
Sistemik radyasyon tedavisinde radyoaktif iyot gibi kanser hücrelerini öldürmek için kanda dolaşan radyoaktif maddeler kullanılır.
Kanser hastalarının yaklaşık yarısına tedavileri süresince radyasyon tedavisi türlerinden biri uygulanır.
2.Radyasyon tedavisi kanser hücrelerini nasıl öldürür?
Radyasyon tedavisi, kanser hücrelerinin DNA’larına (hücrenin içinde yer alan ve genetik bilginin nesilden nesile taşınarak aktarılmasını sağlayan moleküller) zarar vererek onları öldürür (1). Radyasyon tedavisi DNA’ya doğrudan veya hücrelerin içinde DNA hasarına yol açacak olan yüklü parçacıklar (serbest radikaller) oluşturarak zarar verir.
DNA’sı onarılamayacak kadar hasara uğrayan hücreler bölünmelerini durdururlar veya ölürler. Hasara uğramış olan hücreler öldüklerinde, vücudun doğal işlemleriyle parçalanarak uzaklaştırılırlar.
3.Radyasyon tedavisi yalnızca kanser hücrelerini mi öldürür?
Hayır, radyasyon tedavisi normal hücrelere de zarar verir, bu da yan etkilerin görülmesine yol açar (bkz Soru 10).
Doktorlar, bir radyasyon tedavisi kürü planlarlarken normal hücreler üzerinde oluşabilecek hasarları da dikkate alırlar (bkz. Soru 5). Normal bir dokunun güvenli şekilde alabileceği radyasyon miktarı vücudun her bölgesi için ayrı ayrı bilinmektedir. Doktorlar tedavi sırasında radyasyonu nereye hedefleyeceklerine karar verirken bu bilgiyi kullanırlar.
4.Hastalar niçin radyasyon tedavisi alırlar?
Radyasyon tedavisi bazen küratif amaçla (tedavinin tümörü yok ederek, kanser nüksünü önleyerek ya da her iki yoldan, kanseri iyileştireceği umuduyla) uygulanır (1). Böyle olgularda, radyasyon tedavisi tek başına ya da cerrahi girişim, kemoterapi veya her ikisiyle birlikte uygulanabilir.
Radyasyon tedavisi aynı zamanda palyatif amaçla da uygulanabilir. Palyatif tedaviler, iyileştirme amaçlı değildir. Bunun yerine belirtileri düzeltirler ve kanserin yol açtığı acıyı hafifletirler.
Palyatif radyasyon tedavisinin bazı örnekleri şunlardır:
- Vücudun başka bir yerinden beyne sıçrayan (metastaz yapan) kanser hücrelerinin oluşturduğu tümörleri küçültmek için beyine uygulanan radyasyon.
- Omuriliğe bası yapan veya bir kemiğin içinde büyüyen, bu nedenle de ağrıya sebep olan bir tümörü küçültmek için verilen radyasyon.
- Hastanın yemesini ve içmesini engelleyen, yemek borusuna yakın yerleşimli bir tümörün küçültülmesi için uygulanan radyasyon.
